Producent filmowy – przedsiębiorca, wizjoner czy zmora artysty?

Producent filmowy to zawód, który trudno jednoznacznie zdefiniować. Inaczej wygląda praca producenta kina autorskiego z Europy, a inaczej osoby stojącej na czele wielkich projektów w Hollywood. Czym innym zajmuje się producent wykonawczy, a czym innym producent liniowy. Wszystkich głównych producentów dzieł filmowych łączy jednak to, że są oni właścicielami praw majątkowych do filmu. To oni mogą dysponować gotową produkcją, gromadzą większość zysków i odbierają Oscary za najlepszy film.

Producent filmowy – ogólna definicja

Choć producent filmowy jest osobą, bez której nie byłoby filmu, trudno nazwać go twórcą. Przede wszystkim jest bowiem biznesmanem i managerem, w którego pracy najważniejsze są przedsiębiorczość i umiejętności interpersonalne. Oczywiście niezmiernie ważna jest także jego wrażliwość artystyczna i znajomość rynku. Bez nich nie ma szans wyprodukować dzieła, które podbije kina i serca widzów.

Szef wszystkich szefów

Czym dokładnie się zajmuje? Zgodnie z ustawą o kinematografii jest osobą, która „podejmuje inicjatywę, faktycznie prowadzi i ponosi odpowiedzialność za kreatywny, organizacyjny i finansowy proces produkcji filmu”. To on wybiera projekty, które jego zdaniem mają szanse stać się hitami, czyta dziesiątki scenariuszy, zatrudnia ekipę filmową, a następnie zapewnia jej sprzęt, lokacje, wyżywienie, nocleg i bezpieczeństwo. Czuwa też nad procesem postprodukcji i jest kluczową osobą podczas kolaudacji. Niezależnie od wizji reżysera i jego artystycznych ambicji, bez akceptacji producenta film nie trafi do kin. To on decyduje o ostatecznym kształcie dzieła i szuka dystrybutora, który skieruje go na ekrany.

Organizator budżetu filmowego

Aby mieć władzę i nadzorować proces powstawania filmu, taka osoba musi przede wszystkim zdobyć fundusze na jego realizację. Choć często można spotkać się ze stwierdzeniem, że producent jest inwestorem, tak naprawdę nie musi on finansować dzieła z własnych pieniędzy. Jego wkład może być niewielki. Cała sztuka w zawodzie producenta filmowego polega na tym, by znaleźć inwestorów i koproducentów.

W Polsce większość dzieł współfinansuje Polski Instytut Sztuki Filmowej. Pieniędzy z PISF-u czy funduszy regionalnych nie dostaje się jednak w ramach przydziału. Trzeba złożyć odpowiednie wnioski i przekonać komisje eksperckie, że projekt zasługuje na dofinansowanie. I właśnie to jest jednym z głównych zadań producenta.

Zmora filmowców

Producenci w idealnym świecie powinni współpracować z reżyserami i scenarzystami w pięknej symbiozie. Wiadomo jednak, że idealny świat nie istnieje. Jest wielu producentów, którzy zostawiają sporo swobody twórczej filmowcom, lecz historię kinematografii wypełniają spory między reżyserami i producentami, których wizje były nie do pogodzenia. Właśnie dlatego powstało tyle wersji reżyserskich słynnych filmów i dlatego twórcy coraz częściej zostają producentami swoich dzieł. Nie chcą, by ktoś kierujący się głównie potencjalnym zyskiem decydował o ostatecznej wersji ich twórczości.

Innym powodem konfliktów między producentami a filmowcami są pieniądze. Przedstawiciel studia odgrywa niewdzięczną rolę osoby, która musi bezustannie przypominać artystom, że muszą zmieścić się w budżecie. Tym samym jest narażony na gniew artysty, któremu nie pozwala kręcić na najdroższym sprzęcie lub w pięknej, lecz przekraczającej budżet scenerii.

Rodzaje producentów filmowych

Poza głównym producentem filmowym, zwanym także producentem wiodącym, istnieje szereg szczególnych zawodów związanych z produkcją filmową. Są to:

• producenci wykonawczy;
• producenci kreatywni;
• producenci liniowi;
• kierownicy produkcji.

Pierwszy z wymienionych użycza głównie swojego nazwiska i nie bierze czynnego udziału w procesie produkcyjnym. Drugi ma duży wkład w koncepcję artystyczną dzieła. Dwaj pozostali biorą natomiast bieżący udział w realizacji filmu. Na ich barkach spoczywa odpowiedzialność za płynny przebieg prac na każdym etapie produkcji.

Kto pracuje w pionie producenckim?

Poza przedstawicielami wymienionych wyżej profesji w pionie producenta zatrudnieni są wszyscy pracownicy administracyjni, w tym drugi reżyser biurowy, a także kierownik planu, administrator filmu i sekretarz grupy zdjęciowej.

Aby zostać producentem filmowym, trzeba mieć nosa do scenariuszy i być zdolnym przedsiębiorcą. Niezbędne są także pieniądze na rozkręcenie firmy. Warto ukończyć także studia. Przyszłych producentów szkolą w Polsce Szkoła Filmowa im. Krzysztofa Kieślowskiego w Katowicach oraz PWSFTviT w Łodzi.