Scenograf to zawód, którego korzenie są ściśle związane z teatrem. Pierwsi scenografowie teatralni tworzyli już swoje projekty w V wieku p.n.e. W niniejszym artykule nie będziemy jednak zajmować się oprawą plastyczną antycznych spektakli. Skupimy się wyłącznie na scenografii filmowej. Czytaj dalej!
Czym zajmuje się scenograf?
Scenograf w filmie jest odpowiedzialny za całą oprawę plastyczną produkcji. Swoje projekty przygotowuje i realizuje w ścisłej współpracy z reżyserem i producentem, jednak to on musi wiedzieć, jak przenieść wizję pozostałych filmowców na plan. I to jeszcze tak, by nie kosztowała zbyt wiele i dobrze prezentowała się przed kamerą. Scenograf ściśle współpracuje ze specjalistami od kostiumów i charakteryzacji, a także z pracownikami pionu operatorskiego, z którymi konsultuje m.in. kąt widzenia kamery czy oświetlenie.
Obowiązki scenografa
Zakres obowiązków scenografa jest zależny od charakteru projektu. W przypadku współczesnych telenowel, jego praca ogranicza się do dostosowania pomieszczeń do charakteru postaci i wyposażenia ich we wszystkie elementy i rekwizyty, które aktor będzie wykorzystywał w danej scenie. Czasem trzeba coś zabrudzić, czasem zrobić bałagan, jednak wszystko odbywa się w ramach dekoracji przygotowanych na halach. W filmach i serialach premium wykorzystuje się zwykle prawdziwe lokacje – mieszkania, kościoły, muzea i plenery. Do zadań pracowników pionu scenograficznego należy znalezienie ich, a po otrzymaniu akceptacji reżysera i operatora, odpowiednie przygotowanie ich do zdjęć.
Do jakich produkcji niezbędny jest scenograf?
Do najtrudniejszych należą produkcje historyczne, kostiumowe, fantasy i science fiction. W dwóch pierwszych przypadkach na podstawie książek, podań, zdjęć lub malarstwa z epoki należy odtworzyć realia sprzed kilkudziesięciu, lub nawet kilku tysięcy lat. Jeśli zaś chodzi o fantastykę, scenograf buduje cały świat otaczający bohaterów. W XXI wieku wiele elementów projektuje się w ramach CGI, jednak bez dobrej scenografii trudno uwierzyć w krainę przedstawioną na ekranie. Dlatego też twórcy sci-fi, początkowo zachłyśnięci CGI, coraz częściej odchodzą od green screenu na rzecz tradycyjnego kreowania przestrzeni filmowej.
Kto pracuje w pionie scenograficznym?
Niezależnie od wielkości przedsięwzięcia, scenograf zarządza wieloosobowym zespołem. Nawet w przypadku współczesnego dramatu, niezbędny będzie drugi scenograf, rekwizytor, dekorator wnętrz, asystenci, dyżurni planu i tzw. location scout, czyli osoba odpowiedzialna za poszukiwanie lokacji. Przy bardziej skomplikowanych projektach nie może zabraknąć kierownika budowy dekoracji z całą ekipą malarzy, konstruktorów, stolarzy i specjalistów od patynowania. Często trzeba też zaangażować specjalistę od praktycznych efektów specjalnych i pirotechnika. Każda z tych osób wchodzi do ekipy z zastępem swoich asystentów. Dlatego też pion scenograficzny należy do najbardziej rozbudowanych ze wszystkich pionów na planie zdjęciowym.
Scenografia jako kierunek studiów – jaką uczelnię wybrać?
Scenografię studiuję się zwykle na uczelniach artystycznych. Wydział Scenografii funkcjonuje na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu i Krakowie. Elementy scenografii są też wykładane w innych polskich szkołach artystycznych i na prywatnych uczelniach.
Cechy dobrego scenografa
W pracy scenografa najważniejsze są kreatywność i wyobraźnia przestrzenna, a także zdolności plastyczne, wiedza z zakresu kolorystyki, architektury i historii. Ważna jest także… umiejętność oszukiwania widza. To, że komnata bohaterki jest wypełniona szczerozłotymi dekoracjami i diamentowym żyrandolem, nie oznacza, że na planie należy wykorzystywać złoto i diamenty. Dobry scenograf wie, jakie materiały potrafią „zagrać” ich droższe odpowiedniki. Potrafi zbudować też makietę mierzącą kilka metrów kwadratowych, która w kamerze wygląda jak prawdziwe miasto.
Jak znaleźć pracę w zawodzie?
By zostać uznanym scenografem, należy przejść długą drogę. Na etapie studiów warto pozostawać w kontakcie ze studentami szkół filmowych, którzy chętnie zapraszają do współpracy znajomych z ASP, gdy tworzą swoje etiudy filmowe. To doskonałe miejsce na zdobycie niezbędnego doświadczenia. Zazwyczaj nie wiąże się to z żadnym wynagrodzeniem, jednak plany studenckie to jedyne miejsce, gdzie można samodzielnie stworzyć całą scenografię, nie mając żadnego doświadczenia w zawodzie.
Jednocześnie warto zgłaszać się do pomocy przy profesjonalnych produkcjach. Początkujący scenograf może liczyć na stanowisko asystenckie lub bycie location scoutem, jeśli jednak sprawdzi się w tych zawodach, będzie dalej piąć się po szczeblach kariery aż do szefa pionu scenograficznego.
Ile zarabia scenograf?
Zarobki w zawodzie scenografa są uzależnione od jego doświadczenia i skali projektu. Znacznie mniej zarobi początkujący artysta, który pracuje na planie kameralnego dramatu, znacznie więcej – uznany scenograf, który przygotowuje duże widowisko fantasy lub film historyczny. Scenografowie filmowi w Polsce zarabiają przeciętnie kilkadziesiąt tysięcy złotych za cały projekt filmowy.
Wiesz już, kim jest scenograf i czym się zajmuje. Jest to zawód wymagający kreatywności i pasji. Jest to osoba niezbędna na planie filmowym. Należy jednak pamiętać, że droga do zostania uznanym twórcą przestrzeni filmowej jest trudna i bardzo często – długa.
